Ο Ιωάννης ο Γεωμέτρης που έζησε στο δεύτερο μισο του 10ου αιώνα, ήταν ποιητής, στρατιωτικός και μοναχός στο Βυζάντιο. Ήταν μία από τις κύριες μορφές των Γραμμάτων κατά τη Μακεδονική Αναγέννηση.
Στον Ιωάννη αποδίδεται το παρακάτω εγκωμιαστικό ποίημα για έναν από τους πύργους της οχύρωσης της Κωνσταντινούπολης:
Αλλοι κατοικείτωσαν εις γήν ώς μυες·
ώς ερπετών χείριστα και των κνωδάλων,
τρώγλας, χαράδρας· ού γαρ οικίας λέγω
σπήλαια και σήραγγας ή μυωξίας,
ή σαθρά και τρέμοντα παίγνια ξύλων,
άθυρμα παίδων, έργα και πάσης βίας,
ομβρων, πυρός, σεισμών τε βρασμών, πνευμάτων.
Ημΐν Θεός δέδωκε πύργον ισχύος,
πύργον βέβαιου, πύργον άρρηκτου βίου
πάντων κρατούντα τών παθών τών τοΰ βίου,
και βαρβάρων χειρών τε και τεχνασμάτων
πάντων καλών γέμοντα και θεαμάτων
πύργωμα κάλλους, πύργον άφράστου γάνους,
έκ γης, θαλάττης, αέρος, φωτός, πόλου
κάλλους δε μάλλον κράμα τών ωρών, ορον
γης και θαλάττης δεσμός έστι, καν ορός
συνδεΐ κατ' αυτό και διείργει τάς φύσεις·
ΰψος κολοσσός, και τέμνων τον αέρα·
βιάζεται πως και προς αιθέρα φθάσαι.
Το δ' εύρος ευρύς, και το μήκος τι πλέον.
Άμφοΐν δε τούτοιν κάλλος, άλλ' όσον πλέον.
Κοσμεί λίθους το σχήμα τετραγωνία
έξαισία τις άρμογή και προς τρίχα
το σχήμα πύργου, σχήμα λεπτού κηρίου
το σχήμα κάλλιστον έξαγωνία,
ήρται προς άστρα, και τα κάλλη του πόλου.
Μή μοι πάλαιαν φράζε πυργοποιΐαν
εκείνος ουπω πύργος, άλλ' είχε τέλος·
μέγιστος ούτος και πεπύργωται, μόνος
εστηκεν αυτός, και φυλάττει τήν πόλιν.
Τέρπει δε μάλλον πάσαν όψιν και πόλιν,
τών θαυμάτων τις χώρος, αέρος μέσον
τών πνευμάτων τις κόλπος, οίκος Αίολου·
και κάλλος αυτός, παν δε κάλλος ύψόθεν
κόσμου θεωρών, κόσμος εστίν ομμάτων,
έκ γής μεν άνθη, δένδρα, λειμώνες, χλόαι,
κρήναι, δρυμώνες, όργάδες και λιβάδες·
ή δ' άμπελος βρίθουσα καρπω μυρίω,
πολλή μεν ευθύς ήμερίς μεθυτρόφος,
πολλή δε και δενδρΐτις ώραιοτρόφος·
εστί δ' οπού και μίξις ώραιουμένη.
Ή δενδράς εστίν άμπελος πυργουμένη·
κλάδοι κατ' αυτό και καλαί κληματίδες*
καρποί κατ' αυτό, καί ράγες και το πλέον,
στιβάς τε φύλλων, καί στοαί τε και στέγαι.
Θέλεις το πύργου πάν πρόσωπον μανθάνειν;
Αϊρε προς ορθόν όμμα, βλέψον έγγύθεν
τάς άρετάς γής· εύγε του κεκληκότος
προφητικώς φύσαντος ούκ ήσαν πάλαι...
------------------------------------------------------------------------------------------------
Σύμφωνα με το ποίημα, ο πύργος ήταν εξάγωνος και βρισκόταν σε σημείο ένωσης της ξηράς με τη θάλασσα.
Με βάση αυτήν την περιγραφή, πρόκειται μάλλον για τον πύργο στη νότια γωνία του δυτικού τείχους -πάνω από τη θάλασσα του Μαρμαρά. (θέση:40°59'20.2"N 28°55'12.5"E)
Ο πύργος αυτός είναι πεντάγωνος, αλλά φωτογραφίες του 19ου αιώνα τον δείχνουν να έχει μία επιπλέον πλευρά στο επάνω μέρος.
Ιδού και η σημερινή μορφή του:
