Το «Κάστρο των Παραμυθιών»

Ένα παραμυθένιο «κάστρο» σε παραθαλάσσια τοποθεσία στον Άγριλο ή Αγρίλη Τριφυλλίας Μεσσηνίας.
 

Δεν είναι βεβαίως κανονικό κάστρο. Οικοδομήθηκε γύρω στο 1960 από τον Ελληνοαμερικανό γιατρό Χάρρυ Φουρνιέ (ή Χαράλαμπο Φουρναράκη).

Το κάστρο συνδυάζει με ένα φανταχτερό τρόπο την αρχαία ελληνική μυθολογία, τον Τρωικό πόλεμο, το '21 χρησιμοποιώντας στοιχεία όπως πύργους, πολεμίστρες, ένα γιγαντιαίο άλογο που κάποτε στέγαζε βιβλιοθήκη, τεράστιες φιγούρες του Ποσειδώνα και της Αθήνάς κλπ.

Για αρκετά χρόνια αξιοποιήθηκε σαν χώρος εκδηλώσεων, ξενοδοχείο, μουσείο. Σήμερα ανήκει σε έναν τοπικό σύλλογο, αλλά ρημάζει ελλείψει χρημάτων για τη συντήρησή του (υποτεύομαι ότι δεν θα 'χουν να πληρώσουν και τον ΕΝΦΙΑ!).

Αποθέωση του κιτς, λένε κάποιοι. Παρ' όλα αυτά είναι το αξιοθέατο της περιοχής. Και εμένα μου αρέσουν κάτι τέτοια καστρολογήματα. Και με συγκινούν οι προσπάθειες ανθρώπων που φτιάχνουν κάτι με μεράκι και μοναδικό κίνητρο την αγάπη για τον τόπο τους.

Οι φωτογραφίες είναι από τον ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ και το άρθρο του Χάρη Αποστολόπουλο στη σελίδα http://www.eleftherostypos.gr/istories/129756-mpikame-sto-xexasmeno-kastro-ton-paramythion-sta-filiatra-messinias-poy-thymizei-disneyland-eikones/

Επιθαλάσσια Τείχη Θεσσαλονίκης

Μια σπάνια φωτογραφία που ανακαλύφθηκε πρόσφατα.
Δείχνει τα τείχη της Θεσσαλονίκης πάνω στη θάλασσα όπως ήταν πριν γκρεμιστούν από την Οθωμανική διοίκηση το 1867.

Η φωτογραφία βρέθηκε σε ένα ουγγρικό αρχείο (Magyar Nemzeti Levéltár) και ήταν σε λεύκωμα   με τίτλο «Κωνσταντινούπολη» που εκδόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1860 από του Αρμένιους φωτογράφους αδερφούς Αμπντουλάχ.

Το λεύκωμα είχε παρουσιαστεί στη Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι το 1867.

Προφανώς, η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από τον Λευκό Πύργο.

Περισσότερα για τα κάστρα της Θεσσαλονίκης: http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=thesniki

«Πετρωτό» ή «Χτίριο». Ενα αρχαίο Αθηναϊκό φρούριο.

Αρχαίο φρούριο των Αθηναίων  4 χιλιόμετρα  βόρεια της Μαγούλας Αττικής, σε λόφο με υψόμετρο 224 μέτρα, πάνω από το «Χάνι Καμπόλη» στην Παλιά Εθνική Οδό.
(θέση: 38.113590, 23.537702)

Φωτογραφίες από τον ερευνητή του Καστρολόγου Ιωάννη Δέδε.

Για αρχαίο κάστρο, τα ερείπιά του είναι εντυπωσιακά. Παρόλα αυτά παραμένει άγνωστο στον πολύ κόσμο και εξ όσων γνωρίζω δεν κυκλοφορούν φωτογραφίες του στο διαδίκτυο (μέχρι σήμερα).

Το κάστρο χρονολογείται  περί το 400-350 π.Χ. Η αρχαία ονομασία του δεν είναι γνωστή. Σε νεώτερους χρόνους του αποδόθηκε οι ονομασίες «Πλακωτό» ή «Χτίριο» ή σκέτα «Κάστρο».

 Στην κορυφή σώζεται κυκλικός πύργος, ο οποίος είναι χτισμένος με ακανόνιστο τραπεζιόσχημο σύστημα δόμησης και περιβάλλεται σε τρεις πλευρές από οχυρωματικά τείχη, τα οποία σώζονται σε ύψος 2μ. Ο πύργος διέθετε είσοδο, σώζεται σε ύψος 3μ. και έχει διάμετρο 6.5μ. 

Εκτός από τον πύργο, οι οχυρώσεις του κάστρου περιλαμβάνουν δύο περιβόλους. Ο εσωτερικός περίβολος περιβάλλει την κορυφή με διαστάσεις περίπου 25✖30μ, πάχους 2 μέτρων και με πολύ προσεγμένη  τοιχοποιία από κατεργασμένους λίθους.

Ο εξωτερικός περίβολος δεν είναι τόσο καλοφτιαγμένος και η λιθοδομή αποτελείται από ημικατεργασμένους και ακατέργαστους λίθους. Πιθανότατα   κατασκευάσθηκε σε διαφορετική χρονική περίοδο από το υπόλοιπο κάστρο. 

Ο τρόπος κατασκευής του έχει αρκετές διαφορές από άλλα αρχαία κάστρα της Αττικής. Η ύπαρξη δύο περιβόλων είναι ασυνήθιστη ενώ ερωτήματα δημιουργεί και η υπερβολικά καλά επεξεργασμένη λιθοδομή του εσωτερικού περιβόλου.


Το σημείο έχει απεριόριστη θέα σε όλο το Θριάσιο πεδίο από την Ελευσίνα μέχρι το όρος Αιγάλεω. Στον απέναντι λόφο προς τα βορειοανατολικά βρίσκεται και άλλο αρχαίο κάστρο, το «Κορορέμι». Τα δύο κάστρα έλεγχαν το πέρασμα από το οποίο σήμερα διέρχεται η παλαιά Εθνική Οδός.

Νεογοτθικά κτίρια. Κάστρα που δεν είναι.

Υπάρχουν στην Ελλάδα -κυρίως στην Αττική- κάποια παλιά ωραία κτίρια που μοιάζουν με κάστρα, αλλά δεν είναι. Γι’ αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται στην ιστοσελίδα του Καστρολόγου.

Πρόκειται για μια μικρή (πλέον) ομάδα πολυτελών επαύλεων που έχουν χτιστεί την περίοδο από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Η αρχιτεκτονική τους θεωρείται ότι ανήκει στο λεγόμενο Νεογοτθικό ρυθμό που δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα. Το κοινό χαρακτηριστικό των νεογοτθικών κτιρίων είναι ότι προσπαθούν να μοιάσουν με μεσαιωνικά  παλάτια χρησιμοποιώντας ψευδο-φρουριακά και ψευδο-αμυντικά στοιχεία όπως πύργους, επάλξεις, αψιδωτές πύλες, καθώς και άλλα «φράγκικα» διακοσμητικά στοιχεία όπως οικόσημα, ρόδακες, κρινάνθεμα κλπ.

Μερικές φορές, φίλοι του Καστρολόγου μου υποδεικνύουν κάποιο από αυτά για την ιστοσελίδα. Είναι αλήθεια ότι ο Καστρολόγος περιλαμβάνει αρκετές πυργοκατοικίες, αλλά αυτές που περιλαμβάνονται , πρώτον, είναι αρκετά παλαιότερες (προεπαναστατικές) και, δεύτερον, κατά κανόνα έχουν παίξει κάποιο αμυντικό ρόλο. Αυτές οι νεογοτθικές επαύλεις, παρόλο που μου αρέσουν, δεν υπήρξαν ποτέ πραγματικά κάστρα και αποφάσισα να μη τις συμπεριλάβω. (Επιπλέον κάποιες από αυτές είναι υπερβολικά ανακαινισμένες.)

Τις παρουσιάζω όμως εν συντομία εδώ (ίσως υπάρχουν κι άλλες που μου διαφεύγουν):

1) Πύργος Βασιλίσσης

τοποθεσία:               Ίλιον Αττικής, Πάρκο Τρίτση
χρονολογία:              1854
πρώτος ιδιοκτήτης:    Βασίλισσσα Αμαλία
σημερινός ιδιοκτήτη : Γεωργοκτηνοτροφική Εμπορική Εταιρία Ιλίου Α.Ε.
σημερινή χρήση:        χώρος εκδηλώσεων

2) Έπαυλις Κουλούρα

τοποθεσία:                 Λεωφόρος Ποσειδώνος 14, Παλιό Φάληρο
χρονολογία:               1900
πρώτος ιδιοκτήτης:      Σπύρος Δεσπόζιτος (ιδιοκτήτης μεταλλείου)
σημερινός ιδιοκτήτης:  Μουσείο Μπενάκη
σημερινή χρήση:         Μουσείο Παιχνιδιών

3) Καστέλλο  Μπιμπέλη

τοποθεσία:               Κάτω Κορακιάνα Κέρκυρας (13χλμ από Κέρκυρα)
χρονολογία:              1900
πρώτος ιδιοκτήτης:    Λούκα Μπιμπέλι (Ιταλός βαρώνος από το Λιβόρνο)
σημερινός ιδιοκτήτης: ΤΑΙΠΕΔ
σημερινή χρήση:          ακατοίκητο (προς πώληση), ήταν ξενοδοχείο μέχρι το 1982

4) Πύργος Μπελένη

τοποθεσία:               Λέρος,  Άλιντα, παραλιακή οδός
χρονολογία:              1903
πρώτος ιδιοκτήτης:     Παρίσης Μπελένης (Έλληνας εξ Αιγύπτου)
σημερινός ιδιοκτήτης: Δήμος Λέρου
σημερινή χρήση:        Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο

5) Πύργος Μελισσουργού

τοποθεσία:               Λαγονήσι, 42,5χλμ Λεωφ. Καλυβίων-Αναβύσσου.
χρονολογία:              τέλος 19ου αι.
πρώτος ιδιοκτήτης:    οικογένεια Μελισουργού
σημερινός ιδιοκτήτης: κληροδότημα Ανθής Μελισσουργού
σημερινή χρήση:        χώρος εκδηλώσεων και Ιδιωτική κατοικία

6) Βίλα Κουτούπη

τοποθεσία:                Κάτω Κηφισιά, συμβολή των οδών Κίμωνος και Ανεμοδουρά
χρονολογία:              1910
πρώτος ιδιοκτήτης:     Θαλής Κουτούπης (υπουργός του Βενιζέλου)
σημερινός ιδιοκτήτης: Δήμος Κηφισιάς
σημερινή χρήση:        πολιτιστικό κέντρο, Αρχαιολογική Συλλογή Κηφισιάς

7)  Πύργος Μαυρομιχάλη

τοποθεσία:                Αθήνα, Αλκιβιάδου 5
χρονολογία:              1900
πρώτος ιδιοκτήτης:     στρατηγός Μαυρομιχάλης
σημερινός ιδιοκτήτης: Ευαγγελική εκκλησία
σημερινή χρήση:        ακατοίκητο

8) Οικία Τυπάλδου

τοποθεσία:               Αθήνα, Πλ. Αμερικής, Θήρας 54
χρονολογία:             1914
πρώτος ιδιοκτήτης:    Τζώρτζης Αλφονσάτος Τυπάλδος (φαρμακέμπορος  από το Ληξούρι)
σημερινός ιδιοκτήτης: Σίλια Καλλιμάνη
σημερινή χρήση:        Ακατοίκητο (κατοικείτο από τους Τυπάλδους μέχρι το 1993)

Νέα Γραμματόσημα με κάστρα

Τον Αύγουστο του 2017, εκδόθηκαν από τα ΕΛΤΑ δύο νέα γραμματόσημα με θέμα τα Ελληνικά Κάστρα που έρχονται να προστεθούν σε μια μεγάλη ομάδα γραμματοσήμων με αυτό το θέμα
(βλ. σχετικό περσινό άρθρο στον Καστρολόγο  http://kastrologos.blogspot.gr/2016/01/blog-post.html)

Τα δύο νέα γραμματόσημα απεικονίζουν το κάστρο της Μεθώνης και του Παλαμηδίου.

Η έκδοση σχετίζεται με τη διοργάνσωση φιλοτελικής έκθεσης που διοργανώνεται στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στη Μεθώνη,  με γραμματόσημα που κυκλοφόρησαν 38 ταχυδρομικοί φορείς της Ευρώπης, στο πλαίσιο της ειδικής αναμνηστικής σειράς «EUROPA 2017 - Κάστρα».

Την έκθεση διοργανώνουν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ), σε συνεργασία με τον Σύλλογο Φίλων Κάστρου Μεθώνης και τελεί υπό την Αιγίδα του δήμου Πύλου - Νέστορος. Συμμετέχουν 38 ευρωπαϊκές χώρες- μέλη της Post Europ.

Τα γραμματόσημα με τα Κάστρα της Ευρώπης θα εκτίθενται στο Πολιτιστικό Κέντρο της Μεθώνης, από τις 5 μέχρι τις 17 Αυγούστου 2017, σε μία έκθεση ανοιχτή στο κοινό, με ώρες λειτουργίας 20.30 - 23.00.

H Post Europ ιδρύθηκε το 1993 και εκπροσωπεί τους ευρωπαϊκούς δημόσιους ταχυδρομικούς φορείς. Αριθμεί 52 μέλη σε 49 χώρες και περιφέρειες. Αποστολή της είναι η προάσπιση και η προώθηση των συμφερόντων των χωρών - µελών της, µέσω της ανάπτυξης κοινών πρωτοβουλιών και προγραμμάτων, της ανταλλαγής καλών πρακτικών, της διαμόρφωσης κοινών θέσεων σε θέματα κανονιστικού περιεχομένου και της ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ των μελών της. Τα ΕΛΤΑ αποτελούν ιδρυτικό μέλος της.

Η ειδική σειρά γραμματοσήμων EUROPA εκδίδεται από το 1956, κάθε χρόνο, ταυτόχρονα, από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες - μέλη της Post Europ, με κοινή θεματολογία.  Η φετινή σειρά εέχει θέμα τα κάστρα.

Καστρο Άβαντα με χιόνι

Κάστρο Άβαντα (Ποτάμου) χιονισμένο. Ιανουάριος 2017

Κάστρο Κορυνού

Πρώτη δημοσίευση για τα κατάλοιπα μιας οχύρωσης από την οποία  δεν υπήρχαν φωτογραφίες.

Βρίσκεται σε δυσπρόσιτο βραχώδες ύψωμα ανατολικά της Οινόης και 3χλμ νότια από το Πάνακτο.

Το κάστρο ήταν μέρος των οχυρώσεων της βορειοδυτικής Αττικής.

Φωτογραφήθηκε και ερευνήθηκε για τον Καστρολόγο από τον Ιωάννη Δέδε στις 23 Φεβρουαρίου 2017.

Η χρονολόγησή του είναι αβέβαιη.

Βουκολέων

Ο  «Βουκολέων» ήταν ένα από τα παλάτια των Βυζαντινών αυτοκρατόρων στην Κωνσταντινούπολη.

Αυτό είναι το μέρος όπου δολοφονήθηκε ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς από τον Τσιμισκή.

 Είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα δείγματα κοσμικής αρχιτεκτονικής των Βυζαντινών.  Οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες χρησιμοποίησαν κατά καιρούς τρία ανάκτορα στην  Κωνσταντινούπολη: αρχικά υπήρχε το «Μέγα και Ιερόν Παλάτιον» που έχτισε ο Μ.Κωνσταντίνος,  μετά δημιουργήθηκε ως προέκταση του Μεγάλου Παλατιού  ο Βουκολέων και τον 11ο αιώνα ο Αλέξιος Α' Κομνηνός έχτισε το παλάτι των Βλαχερνών.

Στην Κωνσταντινούπολη υπήρχαν και πολλά ακόμα «παλάτια» που όμως δεν χρησίμευσαν ως βασιλικές κατοικίες.

Το παλάτι του Βουκολέοντος  κτίσθηκε από τον Θεοδόσιο Β΄, τον 5ο αιώνα, την περίοδο που έγινε η κατασκευή  των τειχών της Κωνσταντινούπολης. Αργότερα επεκτάθηκε από τον Ιουστινιανό, στις αρχές του 6ου αιώνα.

 Σώζεται σήμερα το κέλυφος ενός μακρόστενου κτίσματος με εντυπωσιακά μαρμάρινα πλαίσια στα παράθυρα και θολωτή στέγη. Το συγκεκριμένο κτίσμα χρονολογείται από την περίοδο του Θεοφίλου (829-842) ή του Νικηφόρου Φωκά (963-969), ο οποίος κατοικούσε στο Βουκολέοντα.

 Ο Βουκολέων ήταν πάνω στη θάλασσα με δικό του λιμάνι. Υπήρξε βασικά τόπος θερινής διαμονής των αυτοκρατόρων, αλλά κατά περιόδους χρησίμευσε και σαν κύρια κατοικία. Οι Παλαιολόγοι (όπως και οι Κομνηνοί παλαιότερα) έμεναν στο παλάτι των Βλαχερνών. Οι Λατίνοι «αυτοκράτορες», πιο πριν, έμεναν στον Βουκολέοντα. Σημειωτέον ότι στην άλωση του 1204 εδώ είχαν καταφύγει η αυτοκράτειρα και όλες οι κυρίες της Αυλής (αυτό δεν τις έσωσε, βεβαίως).

Το όνομα «Βουκολέων» οφείλεται σε μία μαρμάρινη γλυπτή σύνθεση (μάλλον αρχαιοελληνικής προέλευσης) που ήταν τοποθετημένη στην αποβάθρα του λιμανιού και παρίστανε ένα βόδι και ένα λιοντάρι. Το όνομα αυτό  μαρτυρείται πρώτη φορά στις γραπτές πηγές μόλις το 800 («επί τον Βουκολέοντα και την Σιδηράν διαβιβάσας»).

Μέχρι τον 19ο αιώνα το κτίριο σωζόταν σχεδόν ολόκληρο αν και είχε εγκαταλειφθεί πολύ πριν από την άλωση του 1453. Το 1873, το δυτικό του μέρος  κατεδαφίστηκε για να φτιαχτεί ο σιδηρόδρομος…

Δυο μαρμάρινα λιοντάρια που κοσμούσαν το ανάκτορο φυλάσσονται στο μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Τα ερείπια του ανακτόρου σώζονται ακόμα στην παραλιακή λεωφόρο Κέννεντυ του Μαρμαρά.  Προφανώς η λεωφόρος δημιουργήθηκε με μπάζωμα της θάλασσας (κάτι αντίστοιχο με τη λεωφόρο Κέννεντυ της Θεσσαλονίκης!).  Έτσι σήμερα, ο κάποτε επιθαλάσσιος Βουκολέων απέχει περί τα 100 μέτρα από τη θάλασσα.

 Αναπαράσταση από τον Γάλλο  γραφίστα Antoine Helbert. 

Πώς είναι πραγματικά το μνημείο σήμερα:

Και μια παλιά καρτ ποστάλ. Το πάνω μέρος είναι αναπαράσταση (του 19ου αιώνα για τον 11ο) ενώ το κάτω μέρος δείχνει την κατάσταση του παλατιού την εποχή εκείνη (τέλος 19ου αι.).