Ο Συνέκδημος είναι έργο του 6ου αιώνα. Γράφτηκε πριν το 535. Είναι ένας απλός κατάλογος. Καταγράφει 64 επαρχίες και 912 πόλεις της Βυζαντινής επικράτειας. Για τη Ροδόπη γράφει επί λέξει:
Επαρχία Ροδόπης, υπό ηγεμόνα, πόλεις ζ’ Αίνος, Μαξιμιανούπολις, Τραϊανούπολις, Μαρώνεια, Τόπειρος, νυν Ρούσιον, Νικόπολις, Κερεόπυργος.
Όλες αυτές οι πόλεις ξέρουμε πού ήταν εκτός από τον Κερεόπυργο ο οποίος αναφέρεται και στο Περί Θεμάτων σύγγραμμα του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου του 10ου αιώνα (που αντιγράφει εν πολλοίς τον Συνέκδημο).
Η θεωρία μου είναι ότι η άγνωστη αυτή βυζαντινή πόλη ταυτίζεται με το κάστρο του Άβαντα.
Ο Κερεόπυργος λοιπόν, σύμφωνα με τον Συνέκδημο, βρισκόταν κάπου στον σημερινό νομό Ροδόπης ή στο νότιο τμήμα του νομού Έβρου. Αλλά αυτό το στοιχείο προφανώς δεν είναι αρκετό για να εντοπίσουμε τη θέση του.
Ο βασικός λόγος που προτείνεται η ταύτιση του κάστρου του Άβαντα με τον Κερεόπυργο είναι η ετυμολογία του ονόματος σε συνδυασμό με το σχήμα του βράχου: Από κάποια απόσταση, από τα νοτιοανατολικά, ο βράχος του κάστρου έχει ένα χαρακτηριστικό σχήμα που μοιάζει με κέρατο. Από την άλλη, ετυμολογικά, το Κερεόπυργος προέρχεται από το κέρας+πύργος. Το κέρας στη γενική είναι κέρατος, αλλά υπάρχει και ο τύπος κέρεος (ενώ υπάρχει λ.χ. και ο Κερέινος Απόλλων, δηλ. ο Κερασφόρος Απόλλων).
Μια άλλη ετυμολόγηση που μοιάζει εκ πρώτης όψεως να είναι πιο προφανής, είναι η προέλευση από το κερί+πύργος. Αλλά αυτό μάλλον δεν ισχύει, κυρίως επειδή η αρχαία λέξη «κηρός» έγινε «κερί» αρκετά αργότερα από τον 6ο αιώνα. Επιπλέον, η παρομοίωση μιας οχυρής θέσης με κερί δεν έχει νόημα. Ενώ το «κέρας» χρησιμοποιείτο συχνά και στην στρατιωτική ορολογία, αλλά και σε σχέση με βουνά (κέρας του όρους).
Η τουρκική ονομασία που διασώζεται για το λόφο, «Μποζ Τεπέ», δεν αντιφάσκει με τη θεωρία περί Κερεόπυργου. «Μποζ Τεπέ» σημαίνει γκρίζος ή μαύρος λόφος. Ας προσπεράσουμε τον προβληματισμό αν ο λόφος είναι όντως γκρίζος ή μαύρος (δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς έμοιαζε πριν από αιώνες). Επίσης ας παραβλέψουμε το γεγονός ότι το να δοθεί η ξενέρωτη ονομασία Μαυρόλοφος σε ένα ύψωμα με τόσο ιδιαίτερο και υποβλητικό σχήμα δείχνει τουλάχιστον έλλειψη φαντασίας.
Όμως είναι πιθανό η τουρκική ονομασία αντί Boz Tepe να ήταν Boynuz Tepe (Boynuz=κέρατο) Στην καθομιλουμένη τουρκική, κατά την εκφορά των λέξεων συχνά «τρώγονται» τα ενδιάμεσα σύμφωνα και φωνήεντα σε βαθμό που οι λέξεις Boz και Boynuz να είναι σχεδόν ομόηχες. Δεν αποκλείεται λοιπόν και οι Τούρκοι να έλεγαν το λόφο «κέρατο» και η ονομασία να έφτασε στις μέρες μας ως Boz Tepe που θυμίζει και τις χαμένες πατρίδες των σημερινών κατοίκων, καθόσον «Μποζ Τεπέ» είναι το ύψωμα-σήμα κατατεθέν της Τραπεζούντας.
Συνεχίζοντας αυτούς τους ψιλοαυθαίρετους συνειρμούς, να αναφέρω ότι και ο Μποζ Τεπέ της Τραπεζούντας (ο <i>Φαιός Λόφος</i>) μπορεί να σχετίζεται με κέρατα. Καθώς στην ύστερη αρχαιότητα ο λόφος της Τραπεζούντας ήταν το πιο σημαντικό σε όλο τον αρχαίο κόσμο κέντρο λατρείας του Μίθρα του οποίου σύμβολο ήταν ο κερασφόρος ταύρος και τα κέρατα γενικώς.
Αν ισχύει ότι το κάστρο του Άβαντα ήταν ο Κερεόπυργος, τότε πρέπει να είναι ανάμεσα στα κάστρα που κτίστηκαν τον 6ο αιώνα επί Ιουστινιανού. Το όνομα δεν υπάρχει στο έργο Περί Κτισμάτων του ιστορικού Προκοπίου, όπου καταγράφονται όλα τα φρούρια που έχτισε ο Ιουστινιανός. Όμως ο κατάλογος του Ιεροκλέους θεωρείται ακριβής και αφού ο Κερεόπυργος ήταν ήδη πόλις της Θράκης δεν υπάρχει περίπτωση να μην ενισχύθηκε αμυντικά επί Ιουστινιανού. Άρα στο Περί Κτισμάτων πρέπει να αναφέρεται με άλλο όνομα.
Το Περί Κτισμάτων γράφτηκε όπως και ο Σύνέκδημος τον 6ο αιώνα, αλλά λίγο αργότερα, και σίγουρα πριν το 558. Ο αναλυτής του Ιεροκλέους Wasseling θεωρεί ότι ο Κερεόπυργος είναι ένα από τα κάστρα της Θράκης που στον Προκόπιο αναφέρεται ως Κηριπάρων, ονομασία που δεν συναντάμε έκτοτε σε καμιά άλλη πηγή.
Η ταύτιση Κερεόπυργου-Κηριπάρων στηρίζεται στη λανθασμένη ετυμολογία του Κερεόπυργου από το κερί. Αλλά δεν αποκλείεται να είναι σωστή.
Περισσότερα για το κάστρο στη σελίδα του Καστρολόγου: http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=avas
