Είδη Λιθοδομής

Συχνά στην περιγραφή των κάτστρωνστον Καστρολόγο  αναφέρεται ο τρόπος κατασκευής της τοιχοποιίας.

Οι τοιχοποίες είναι συνήθως λιθοδομές, δηλαδή πέτρινες κατασκευές. Υπάρχουν κάποιοι σχετικοί όροι που καλό είναι να τους έχουμε υπόψη.


Η λιθοδομή χωρίζεται σε διαφορετικές κατηγορίες, ανάλογα με την επεξεργασία της πέτρας. Τα πιο γνωστά είδη λιθοδομών είναι:

Οχυρό Γκύκλος: Ξηρολιθοδομή

1. Ξηρολιθοδομές

Ξηρολιθοδομές ή ξερολιθιές ή ξερολίθια, είναι οι λιθοδομές που κτίζονται χωρίς κονίαμα (λάσπη)
 και με σχετικά μικρή - επιτόπια επεξεργασία της πέτρας. Είναι η παλαιότερη μέθοδος λιθοδομής.

Όσον αφορά τα κάστρα στην Ελλάδα, αυτός ο τρόπος κατασκευής είχε εγκαταλειφθεί από την αρχή της Μεσοβυζαντινής περιόδου και χρησιμοποιόταν μόνο για πρόχειρες οχυρώσεις ή για κάστρα καταφύγια.  

2. Αργολιθοδομές

Κάστρο Αετού: Αργολιθοδομή

Αργολιθοδομές λέγονται οι τοιχοποιίες που γίνονται με αργούς λίθους (που έχουν υποστεί πολύ μικρή ή και καθόλου επεξεργασία) και κονίαμα. Το ελάχιστο πάχος μιας αργολιθοδομής είναι 45 έως 50 εκατ.

3.  Ημιλαξευτές  Λιθοδομές

Αγιονόρι: Ιμιλαξευτή Λιθοδομή

Ημιλαξευτές είναι οι λιθοδομές οι οποίες κατασκευάζονται με μισολαξευμένες πέτρες (έχουν υποστεί μεγαλύτερη επεξεργασία από αυτή των αργολιθοδομών) και κονίαμα.

Η λιθοδομή κτίζεται από την μια και σπανιότερα από τις δύο πλευρές με μισολαξευμένες πέτρες, ενώ ο υπόλοιπος όγκος της οικοδομής κτίζεται με αργούς λίθους.

 4. Λαξευτές  Λιθοδομές

Ρόδος: Λαξευτή Λιθοδομή

Η λαξευτή τοιχοποιία είναι ο αρχαιότερος τρόπος κατασκευής λιθοδομών, με τον οποίο έχουν κτισθεί πολύ σημαντικά μνημεία. Η κάθε πέτρα έχει υποστεί τέτοια επεξεργασία που έχει  αποκτήσει πλήρως το σχήμα που   χρειάζεται για την κατασκευή της λιθοδομής.

Στην αρχαιότητα η δόμηση γινόταν χωρίς κονίαμα.  Άλλωστε η αντοχή της τοιχοποιίας βασίζεται στην απόλυτη έδραση και στην εμπλοκή των λίθων. Για να ενισχυθεί όμως η κατασκευή
χρησιμοποιούσαν μεταλλικούς συνδετήρες.







Γωνιόλιθοι

Πύργος Αμπελικού: Λαξευτοί Γωνιόλιθοι 

Συνήθως, στους προηγούμενους δύο τύπους λιθοδομών, οι λίθοι στις γωνίες -γωνιόλιθοι ή ακρογωνιαίοι λίθοι- είναι πάντα λαξευτοί για την καλύτερη στήριξη της κατασκευής.

Αγιά Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι

Ελληνικό Ιστορικό Χρονολόγιο

Για την Αρχαιολογική Επιστήμη, η Ελληνική ιστορία χωρίζεται σε συγκεκριμένες περιόδους που καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα (πηγή Υπουργείο Πολιτισμού).
Στον Καστρολόγο περιλαμβάνονται κάστρα που ήταν σε χρήση από τον 4ο μ.Χ. αιώνα και μετά, αλλά πολλά από αυτά κουβαλούν μια μακραίωνη ιστορία και συχνά έχουν οχυρώσεις που προέρχονται από παλαιότερες εποχές. Πολλές φορές, στις περιγραφές των κάστρων γίνεται αναφορά σε προγενέστερες ιστορικές περιόδους.
Επομένως θα ήταν χρήσιμο σε όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία των Κάστρων στην Ελλάδα να έχουν υπόψη τους την επιστημονική ταξινόμηση, τη χρονική διάρκεια και την επίσημη ονομασία αυτών των περιόδων:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

-10000 π.Χ.

ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

10000-περίπου 6500 π.Χ.

ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ	6500-περίπου 3000 π.Χ.
Αρχαιότερη Νεολιθική	6500-5600 π.Χ.
Μέση Νεολιθική	5600-5300 π.Χ.
Νεώτερη Νεολιθική	5300-4500 π.Χ.
Τελική Νεολιθική ή Χαλκολιθική εποχή	4500-3200/3000 π.Χ.

ΠΡΩΤΟΕΛΛΑΔΙΚΗ - ΠΡΩΤΟΚΥΚΛΑΔΙΚΗ - ΠΡΩΤΟΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ	3200/3000-2000 π.Χ.
Πρωτοελλαδική / Πρωτοκυκλαδική / Πρωτομινωική Ι	.3200/3000-2600 π.Χ.
Πρωτοελλαδική / Πρωτοκυκλαδική / Πρωτομινωική ΙΙ	2600-2300 π.Χ.
Πρωτοελλαδική / Πρωτοκυκλαδική / Πρωτομινωική ΙΙΙ	2300-2100/2000 π.Χ.

ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΗ - ΜΕΣΟΚΥΚΛΑΔΙΚΗ - ΜΕΣΟΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ	2100/2000-1600 π.Χ.
Μεσοελλαδική/ Μεσομινωική Ι	2100/2000-1800 π.Χ.
Μεσοελλαδική / Μεσομινωική ΙΙ	1800-1700 π.Χ.
Μεσοελλαδική / Μεσομινωική ΙΙΙ	1700-1600 π.Χ.

ΥΣΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ	1600-1100 π.Χ.
Υστεροελλαδική / Υστερομινωική Ι	1600-1500/1450 π.Χ.
Υστεροελλαδική / Υστερομινωική ΙΙ	1500/1450-1400 π.Χ.
Υστεροελλαδική / Υστερομινωική ΙΙΙ	1400-1100 π.Χ.
Υστεροελλαδική / Υστερομινωική ΙΙΙA	1400-1300 π.Χ.
Υστεροελλαδική / Υστερομινωική ΙΙΙΒ	1300-1200 π.Χ.
Υστεροελλαδική / Υστερομινωική ΙΙΙΓ	1200-1100 π.Χ.
Υπομυκηναϊκή / Υπομινωική περίοδος	1100-1050/1025 π.Χ.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ («Σκοτεινοί Αιώνες»)	.1050/1025-700 π.Χ.
Πρωτογεωμετρική περίοδος	1050/1025-900 π.Χ.
Πρώιμη Γεωμετρική περίοδος	900-850 π.Χ.
Μέση Γεωμετρική περίοδος	850-760 π.Χ.
Ύστερη Γεωμετρική περίοδος	760-700 π.Χ.

ΠΡΩΙΜΗ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ή ΑΝΑΤΟΛΙΖΟΥΣΑ

700-610 π.Χ.

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ	610-490/80 π.Χ.
Πρώιμη περίοδος	610-575 π.Χ.
Μέση περίοδος	575-530 π.Χ.
Ύστερη περίοδος	530-490/80 π.Χ.

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ	490/80-323 π.Χ.
Πρώιμη Κλασική περίοδος	490/80-450 π.Χ.
Μέση / Ώριμη Κλασική περίοδος	450-400/380 π.Χ.
Ύστερη Κλασική περίοδος	400/380-323 π.Χ.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ	323-31 π.Χ.
Πρώιμη Ελληνιστική περίοδος	323-275 π.Χ.
Μέση Ελληνιστική περίοδος	275-150 π.Χ.
Ύστερη Ελληνιστική περίοδος	150-31 π.Χ.

ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

31 π.Χ.-324 μ.Χ.

ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

4ος-7ος αι. μ.Χ.

ΠΡΩΙΜΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

324-842

ΜΕΣΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

842-1204

ΥΣΤΕΡΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1204-1453

ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑ (Φραγκοκρατία, Ενετοκρατία κλπ)

1204-16ος αι.

ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1453-1821