Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 2017

«Πετρωτό» ή «Χτίριο». Ενα αρχαίο Αθηναϊκό φρούριο.


Αρχαίο φρούριο των Αθηναίων  4 χιλιόμετρα  βόρεια της Μαγούλας Αττικής, σε λόφο με υψόμετρο 224 μέτρα, πάνω από το «Χάνι Καμπόλη» στην Παλιά Εθνική Οδό.
(θέση: 38.113590, 23.537702)

Φωτογραφίες από τον ερευνητή του Καστρολόγου Ιωάννη Δέδε.



Για αρχαίο κάστρο, τα ερείπιά του είναι εντυπωσιακά. Παρόλα αυτά παραμένει άγνωστο στον πολύ κόσμο και εξ όσων γνωρίζω δεν κυκλοφορούν φωτογραφίες του στο διαδίκτυο (μέχρι σήμερα).

Το κάστρο χρονολογείται  περί το 400-350 π.Χ. Η αρχαία ονομασία του δεν είναι γνωστή. Σε νεώτερους χρόνους του αποδόθηκε οι ονομασίες «Πλακωτό» ή «Χτίριο» ή σκέτα «Κάστρο».


 Στην κορυφή σώζεται κυκλικός πύργος, ο οποίος είναι χτισμένος με ακανόνιστο τραπεζιόσχημο σύστημα δόμησης και περιβάλλεται σε τρεις πλευρές από οχυρωματικά τείχη, τα οποία σώζονται σε ύψος 2μ. Ο πύργος διέθετε είσοδο, σώζεται σε ύψος 3μ. και έχει διάμετρο 6.5μ. 

Εκτός από τον πύργο, οι οχυρώσεις του κάστρου περιλαμβάνουν δύο περιβόλους. Ο εσωτερικός περίβολος περιβάλλει την κορυφή με διαστάσεις περίπου 25✖30μ, πάχους 2 μέτρων και με πολύ προσεγμένη  τοιχοποιία από κατεργασμένους λίθους.

Ο εξωτερικός περίβολος δεν είναι τόσο καλοφτιαγμένος και η λιθοδομή αποτελείται από ημικατεργασμένους και ακατέργαστους λίθους. Πιθανότατα   κατασκευάσθηκε σε διαφορετική χρονική περίοδο από το υπόλοιπο κάστρο. 

Ο τρόπος κατασκευής του έχει αρκετές διαφορές από άλλα αρχαία κάστρα της Αττικής. Η ύπαρξη δύο περιβόλων είναι ασυνήθιστη ενώ ερωτήματα δημιουργεί και η υπερβολικά καλά επεξεργασμένη λιθοδομή του εσωτερικού περιβόλου.


Το σημείο έχει απεριόριστη θέα σε όλο το Θριάσιο πεδίο από την Ελευσίνα μέχρι το όρος Αιγάλεω. Στον απέναντι λόφο προς τα βορειοανατολικά βρίσκεται και άλλο αρχαίο κάστρο, το «Κορορέμι». Τα δύο κάστρα έλεγχαν το πέρασμα από το οποίο σήμερα διέρχεται η παλαιά Εθνική Οδός.











Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2017

Νεογοτθικά κτίρια. Κάστρα που δεν είναι.

Υπάρχουν στην Ελλάδα -κυρίως στην Αττική- κάποια παλιά ωραία κτίρια που μοιάζουν με κάστρα, αλλά δεν είναι. Γι’ αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται στην ιστοσελίδα του Καστρολόγου.

Πρόκειται για μια μικρή (πλέον) ομάδα πολυτελών επαύλεων που έχουν χτιστεί την περίοδο από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Η αρχιτεκτονική τους θεωρείται ότι ανήκει στο λεγόμενο Νεογοτθικό ρυθμό που δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα. Το κοινό χαρακτηριστικό των νεογοτθικών κτιρίων είναι ότι προσπαθούν να μοιάσουν με μεσαιωνικά  παλάτια χρησιμοποιώντας ψευδο-φρουριακά και ψευδο-αμυντικά στοιχεία όπως πύργους, επάλξεις, αψιδωτές πύλες, καθώς και άλλα «φράγκικα» διακοσμητικά στοιχεία όπως οικόσημα, ρόδακες, κρινάνθεμα κλπ.

Μερικές φορές, φίλοι του Καστρολόγου μου υποδεικνύουν κάποιο από αυτά για την ιστοσελίδα. Είναι αλήθεια ότι ο Καστρολόγος περιλαμβάνει αρκετές πυργοκατοικίες, αλλά αυτές που περιλαμβάνονται , πρώτον, είναι αρκετά παλαιότερες (προεπαναστατικές) και, δεύτερον, κατά κανόνα έχουν παίξει κάποιο αμυντικό ρόλο. Αυτές οι νεογοτθικές επαύλεις, παρόλο που μου αρέσουν, δεν υπήρξαν ποτέ πραγματικά κάστρα και αποφάσισα να μη τις συμπεριλάβω. (Επιπλέον κάποιες από αυτές είναι υπερβολικά ανακαινισμένες.)

Τις παρουσιάζω όμως εν συντομία εδώ (ίσως υπάρχουν κι άλλες που μου διαφεύγουν):

1) Πύργος Βασιλίσσης


τοποθεσία:               Ίλιον Αττικής, Πάρκο Τρίτση
χρονολογία:              1854
πρώτος ιδιοκτήτης:    Βασίλισσσα Αμαλία
σημερινός ιδιοκτήτη : Γεωργοκτηνοτροφική Εμπορική Εταιρία Ιλίου Α.Ε.
σημερινή χρήση:        χώρος εκδηλώσεων


2) Έπαυλις Κουλούρα


τοποθεσία:                 Λεωφόρος Ποσειδώνος 14, Παλιό Φάληρο
χρονολογία:               1900
πρώτος ιδιοκτήτης:      Σπύρος Δεσπόζιτος (ιδιοκτήτης μεταλλείου)
σημερινός ιδιοκτήτης:  Μουσείο Μπενάκη
σημερινή χρήση:         Μουσείο Παιχνιδιών


3) Καστέλλο  Μπιμπέλη



τοποθεσία:               Κάτω Κορακιάνα Κέρκυρας (13χλμ από Κέρκυρα)
χρονολογία:              1900
πρώτος ιδιοκτήτης:    Λούκα Μπιμπέλι (Ιταλός βαρώνος από το Λιβόρνο)
σημερινός ιδιοκτήτης: ΤΑΙΠΕΔ
σημερινή χρήση:          ακατοίκητο (προς πώληση), ήταν ξενοδοχείο μέχρι το 1982


4) Πύργος Μπελένη


τοποθεσία:               Λέρος,  Άλιντα, παραλιακή οδός
χρονολογία:              1903
πρώτος ιδιοκτήτης:     Παρίσης Μπελένης (Έλληνας εξ Αιγύπτου)
σημερινός ιδιοκτήτης: Δήμος Λέρου
σημερινή χρήση:        Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο


5) Πύργος Μελισσουργού


τοποθεσία:               Λαγονήσι, 42,5χλμ Λεωφ. Καλυβίων-Αναβύσσου.
χρονολογία:              τέλος 19ου αι.
πρώτος ιδιοκτήτης:    οικογένεια Μελισουργού
σημερινός ιδιοκτήτης: κληροδότημα Ανθής Μελισσουργού
σημερινή χρήση:        χώρος εκδηλώσεων και Ιδιωτική κατοικία

6) Βίλα Κουτούπη


τοποθεσία:                Κάτω Κηφισιά, συμβολή των οδών Κίμωνος και Ανεμοδουρά
χρονολογία:              1910
πρώτος ιδιοκτήτης:     Θαλής Κουτούπης (υπουργός του Βενιζέλου)
σημερινός ιδιοκτήτης: Δήμος Κηφισιάς
σημερινή χρήση:        πολιτιστικό κέντρο, Αρχαιολογική Συλλογή Κηφισιάς

7)  Πύργος Μαυρομιχάλη


τοποθεσία:                Αθήνα, Αλκιβιάδου 5
χρονολογία:              1900
πρώτος ιδιοκτήτης:     στρατηγός Μαυρομιχάλης
σημερινός ιδιοκτήτης: Ευαγγελική εκκλησία
σημερινή χρήση:        ακατοίκητο

8) Οικία Τυπάλδου


τοποθεσία:               Αθήνα, Πλ. Αμερικής, Θήρας 54
χρονολογία:             1914
πρώτος ιδιοκτήτης:    Τζώρτζης Αλφονσάτος Τυπάλδος (φαρμακέμπορος  από το Ληξούρι)
σημερινός ιδιοκτήτης: Σίλια Καλλιμάνη
σημερινή χρήση:        Ακατοίκητο (κατοικείτο από τους Τυπάλδους μέχρι το 1993)