Κρητικοί Κουλέδες

 Μια νέα σελίδα υπάρχει στον καστρολόγο αποκλειστικά με τους Κουλέδες της Κρήτης:

https://www.kastra.eu/kouledes.php

Η σελίδα έχει τον χάρτη με την ακριβή θέση των 68 σωζόμενων κουλέδων της Κρήτης. (Υπάρχει η δυνατότητα ζουμ και δορυφορικής εικόνας κάθε κουλέ.)

Κλικάροντας στα pins αναδύεται παράθυρο με φωτογραφία (για όσους είχαμε) και βασικές πληροφορίες.

Είναι η πιο πλήρης και ακριβής χαρτογράφηση των κουλεδων που κυκλοφορεί. Ωστόσο σίγουρα υπάρχουν κι άλλοι. Υπολογίζω ότι υπάρχουν τουλάχιστον καμμιά 10ριά ακόμα κουλέδες που δεν έχει ο χάρτης. Όποιος γνωρίζει κάποιον άγνωστο σε εμάς, να μας το πεί. 😊

Οι Κουλέδες ήταν μικρά Οθωμανικα οχυρά . Το δίκτυο από 150+ κουλέδες  κατασκευάστηκε για να βοηθήσει στην καταστολή της Κρητικής Επανάστασης του 1866-1869. (Αποδείχθηκαν πολύ αποτελεσματικοί). Οι περισσότεροι καταστράφηκαν από τους Κρητικούς μετά τη αποχώρηση του Τουρκικού στρατού το 1898.

Κάποιοι από τους Κουλέδες ήταν κεντρικοί κουλέδες («κισλά»), σαν μικρά φρούρια, που φιλοξενούσαν μεγάλες μονάδες, ενώ η πλειοψηφία ήταν μικρότερα οχυρά, ακόμα και μικρά φυλάκια. Στον χάρτη οι κεντρικοί σημειώνονται με κόκκινο pin, οι απλοί κουλέδες με κίτρινο και οι εντελώς ερειπωμένοι σημειώνονται με μπλε.

Στο δίκτυο εντάχθηκαν και κάποια παλιότερα ενετικά κάστρα που επισκευάστηκαν γι'αυτόν τον σκοπό, όπως το Φραγκοκάστελλο, ο Καλές Ιεράπετρας κ.ά.

 Στον Καστρολόγο υπάρχει σελίδα για τους πιο σημαντικούς και καλύτερα διατηρημένους κουλέδες, αλλά όχι για όλους, δεδομένου ότι ξεφεύγουν λίγο από το κυρίως αντικείμενο του site. Οπότε δημιουργήθηκε αυτή η σελίδα που τους περιέχει όλους μαζί. 

Τα δώδεκα κάστρα της Κογκέστας

 Σύμφωνα με το Χρονικόν του Μορέως, όταν οι Φράγκοι εισέβαλαν το 1205 στον Μοριά, είχαν στόχο να καταλάβουν 12 βυζαντινά κάστρα.

Το Χρονικόν δεν ξεκαθαρίζει ποια ήταν αυτά τα κάστρα. Η ολοκλήρωση της κατάκτησης πήρε πολλά χρόνια και η εξιστόρηση του Χρονικού απλώνεται σε πολλά γεγονότα, οπότε χάνουμε τον λογαριασμό με τα κάστρα.  Η σύγχρονη ιστορική έρευνα δέχεται την ταύτιση που πρότεινε πρώτος ο  Στέφανος Ν. Δραγούμης (1842-1923,  διετέλεσε και πρωθυπουργός), σύμφωνα με την οποία, τα δώδεκα κάστρα της Κονγκέστας  είναι τα εξής

1. Πάτρα
2. Ποντικόκαστρο
3. Ακροκόρινθος
4. Αράκλοβο
5. Κυπαρισσία
6. Κορώνη
7. Καλαμάτα
8. Μονεμβασιά
9. Ανάπλι
10. Άργος
11. Νίκλι
12. Βελιγοστή

(το μόνο που δεν σώζεται είναι της Βελιγοστής. Από το Νίκλι και το Αράκλοβο σώζονται ελάχιστα)

Το Χρονικόν του Μορέως το αφηγείται ως εξής:

Ετότε γαρ όπου λαλώ κ᾿ εις τον καιρόν εκείνον

ο τόπος όλος του Μορέως, όσος και περιέχει

το λέγουν Πελοπόννεσον, ούτως τον ονομάζουν,

ουδέν είχεν καταπαντού, μόνον δώδεκα κάστρη.

Κάποιοι ιστορικοί, όπως ο Antoine Bon, θεωρούν ότι ο αριθμός αυτός δεν είναι πραγματικός, κυρίως επειδή φαίνεται να λείπουν κάποια κάστρα που υπήρχαν πριν τη Φραγκοκρατία, παράδειγμα η Μεθώνη. Είναι αλήθεια ότι το Χρονικόν δεν είναι επιστημονική μελέτη και δεν μπορούμε να παίρνουμε κατά γράμμα όλα όσα λέει. Επίσης ο ανώνυμος συγγραφέας το χρονικού φαίνεται να έχει μια αδυναμία στον αριθμό δώδεκα που τον χρησιμοποιεί 22 φορές στο κείμενο («δώδεκα καβαλλαρέοι» κλπ.). Και είναι σίγουρο ότι πέρα από τα μεγάλα Βυζαντινά κάστρα υπήρχαν και πολλά μικρότερα φρούρια που αξιοποιήθηκαν από τους Φράγκους.

Προσωπικά πιστεύω ότι το Αράκλοβο δεν ήταν στον αρχικό στόχο των δώδεκα, απλά ήταν ένα από τα πολλά δευτερεύοντα κάστρα που έπρεπε να καταλάβουν, αλλά έγινε θρυλικό λόγω της ηρωικής αντίστασης του Δοξαπατρή Βουτσαρά. Άρα η παραπάνω λίστα ίσως θα ήταν πιο σωστή με το Αράκλοβο εκτός και τη Μεθώνη μέσα.